Kaldıraçlı işlem, yatırımcının forex işlemlerinde kullanılmak üzere aracı kurumlar tarafından uygulanan ve bu sayede belirlenen yatırım tutarının üzerinde işlem yapılabilmesine olanak sağlayan sistemdir.
Forex piyasasında, iki ülke parasının birbirine(ya da petrol, altın gibi emtia ve kıymetli madenlerin bir ülke parasına) göre değeri, alım satıma konu olmakta ve yatırımcılara yatırdıkları teminatın belirli bir katına kadar işlem yapma olanağı verilmektedir. Kaldıraç oranı, farklı uygulamalarda 1'e 50, 1'e 100 hatta 1'e 400'e kadar ulaşabilmektedir.
Türkiye'deki uygulamalarda, SPK tarafından izin verilen maksimum kaldıraç oranı 1'e 100'dür.
Kaldıraç, küçük miktarlarla yüksek meblağlı işlemler yapılmasına olanak sağlarken, içerdiği bu etki ile kısa sürede kazanç imkanı avantajına karşın, aynı zamanda kayıp riski içermesi nedeniyle doğru bir strateji ile hareket edilmesi gerekliliğini ortaya çıkarır. Yatırımcı için işlemin büyüklüğü ile teminat, yani ana para, arasındaki fark; risk stratejisi açısından unutulmaması gereken en önemli faktördür.
Kaldıraçlı işlemlerde aracı kurum, oluşabilecek zarara karşı, bir miktar teminatı müşteri hesabından talep eder. Müşterinin yaptığı işlem hacmi ve arzuladığı kaldıraç oranına göre, talep edilen bu teminat miktarı değişmektedir.
Örnek verecek olursak;
Yatırımcı, 10.000$'lık işlem ile 1:100 kaldıraçlı bir işlem seçmiş ise kuruma vereceği teminat miktarı; 10.000/100=100$ olacaktır. Kaldıraç oranını 1:50 olarak seçmek isterse, yatıracağı tutar 10.000/50=200$ olacaktır.
Forex piyasasında işlem yapmak üzere karar kıldınız ve kurumunuzun belirlediği kaldıraç oranınıza göre tutarınızı yatıracaksınız diyelim.
Eğer kaldıraç kullanılmamış olsaydı(1$=3TL olarak örnek verecek olursak), 1.000TL ile yaklaşık 333,33$ alabilirsiniz. Kazancınızın, Doların TL karşısında değerlenme beklentisi ile planlandığını ve örneğin 1$=3,5TL olduğunu varsayarsak(kurun bu kadar zıplaması sıradışı bir örnek ama anlaşılabilir olması için), Doları TL'ye çevirdiğinizde 1.166,66TL elinize geçecek ve böylece 166,66TL kar elde edeceksinizdir.
Bu işlemi 1:100 kaldıraç oranı ile yapmayı seçerseniz, 1.000TL teminat ile aracı kurumunuz 10.000TL tutarında işlem yapacağını ve bunun karşılığında döviz satacağını; kurdan meydana gelen bir kazanç meydana gelirse ödeyeceğini belirtir.
Yani 33.333,33$ ile işlem yapabileceksiniz. Yukarıdaki örneğimiz gibi 1$=3TL olarak alırsak ve doları fiyatı 3,5 TL'ye yükselirse, 33.333,33$*3,5=116.666,6TL işlem görecek, kazancınız bu seçenekte 16.666,66 TL olacak ve kurumunuz bunu ödeyecektir.
Buradaki önemli nokta, kaldıraç oranı düştükçe teminat oranının artmasıdır.
Forex piyasası ve işlemlerini tüm dünyada gözde yatırım aracı yapan da işte bu kaldıraç etkisi kullanılarak, az miktarla yüksek kar elde etme amacıdır. Fakat bunun yanında, kurların yatırımcının beklediğinin tersine düşmesi halinde kazanç kayıp riski de vardır.
Yine yukarıda verdiğimiz örnekten gidecek olursak; 1:100 kaldıraç oranı ile 1$=3TL fiyatından 100.000TL ile aldığınız 33.333$; dolar 2,5TL'ye düştüğünde 16.667,5TL zararla karşılaşılacaktır.
Kurdaki bu düşüşün aniden değil de, kademe kademe düştüğünü farz edersek; dolar fiyatı 2,5TL'ye ulaşmadan 1.000TL'lik teminatın bittiği seviyede pozisyon kapatılacak, yatırımcı yatırdığı teminatın tümünü kaybedecektir. Bu sayede anapara eksi seviyeye düşerek yatırımcıyı borçlandırmaz.
Kaldıraç kar veya zararı etkileyen bir unsur değildir.
Şu uyarıyı belirtmemize izin verin; döviz piyasalarının dünya gelişmelerinin çoğundan etkilendiği ve fiyat dalgalanmalarının yoğun olduğu düşünülecek olursa, fiyatların yatırımcıların beklentisinin tersi yönde gitmesi dolayısıyla, onların para kaybetmelerine sıklıkla rastlanmaktadır.
Bu nedenle yatırımcıların yüksek kaldıraç etkisinin yüksek oranda risk içerdiğini, kısa sürede yüksek kazanç olasılığının yanında, ani ve yüksek oranda kazanç kayıplarının da yaşanabilme riskini bilmeleri ve ona göre karar vermeleri gerekmektedir.
Kaldıraç sistemini doğru kullanamazsanız, riski de davet etmiş olursunuz.
Peki Kaldıraçlı İşlem veya Kaldıraç Etkisinin Avantajları Nelerdir?
- Yatırımcılar, kaldıraç sistemini kullanmak için herhangi bir ek maliyete katlanmaz.
- Kaldıraç oranıyla yatırımcı, anaparasının üzerinde işlem yapabilir.
- Diğer yatırım fırsatları kaldıraç sistemi kadar kolay değildir. bu yönüyle sistem, hem büyük hem de küçük yatırım miktarlarıyla ilgilenen kullanıcılar için avantajlıdır.
- İşlem sonucunda elde edilen toplam kar, kullanıcı hesabına geçerken, teminatın durumu göz önüne alınarak kapatılan işlemlerle toplam zarar bu teminat miktarından düşülür.
